Welzijn leghennen

Er bestaan verschillende typen huisvestingssystemen waarin de dieren worden gehouden. Traditioneel wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen kooihuisvestingssystemen enerzijds en alternatieve huisvestingssystemen anderzijds. Binnen deze laatste categorie wordt onderscheid gemaakt tussen scharrelsystemen (zonder uitloop), scharrelsystemen met vrije uitloop en biologische huisvesting.

In dit dossier worden de belangrijkste welzijnsproblemen bij leghennen besproken. De welzijnsproblemen zijn ingedeeld naar de vier hoofdcategorieën (gedrag, gezondheid, comfort en voeding) van de Welfare Quality indeling

In de pluimveehouderij kunnen leghennen onder verschillende omstandigheden niet het volledige natuurlijke gedragsrepetoire uitoefenen. Zo besteden kippen onder semi-natuurlijke omstandigheden 60% tot 90% van hun tijd aan het eten en voedselzoekgedrag. In de intensieve houderij ligt dit met 45% beduidend lager. Verrijkte kooisystemen, groepskooien en koloniehuisvesting hebben beperkingen voor het scharrelen, fladderen, stofbaden, rusten en nestgedrag.

• Vrijheid & blijheid voor de leghen inspirerende alternatieven voor de buitenuitloop, brochure Wageningen UR Livestock Research, 2015
• Gratis daglicht voor leghennen, Provincie Limburg, 2013
• Diergericht ontwerpen, video uit basiscursus dierenwelzijn, 2011
• Hen welfare in different housing systems, Poultry Science, 2010
• Praktijknetwerk Bomen voor Buitenkippen, 2012-2015
• Kippenuitloop gezond en groen: inspiratie en ideeën voor ontwerp en uitvoering, rapport Louis Bolk Instituut, 2008
• Natuurlijk gedrag van legkippen en vleeskuikens, Raad voor Dierenaangelegenheden, 2006

Gedragsproblemen als verenpikken en kannibalisme komen nog veelvuldig voor en kunnen veel ongerief (pijn, verwondingen, uitval) veroorzaken. Deze gedragsproblemen komen in alle systemen voor. Er is geen éénduidige oorzaak voor verenpikken aan te wijzen. Factoren die invloed hebben op de mate van verenpikken zijn: aanleg, strooiselmanagement, strooisel in de vroege opfok, lichtmanagement, angst voor mensen, groepsgrootte, moederloze opfok, zitstokken, bezetting, klimaat, uitloop, en samenstelling en vorm van het voer.

• Noodmaatregelen tegen pikkerij, Wageningen UR Livestock Research, 2013
• Combinatie van factoren tegen verenpikken, nieuwsbericht DWW, maart 2013
• Verdunning voer vermindert verenpikken, nieuwsbericht DWW, maart 2012
• Van kuiken tot kip, Wageningen UR Livestock Research en Louis Bolk Instituut, 2011
• Onderzoek naar afschaffen ingrepen bij pluimvee, Agrilife.tv, 2011
• Fokken op sociale kenmerken goed voor welzijn leghennen en varkens, nieuwsbericht DWW, februari 2011
• Ultraviolet A licht als remedie tegen verenpikken, nieuwsbericht DWW, april 2010
• Vroeg verstrekken strooisel vermindert verenpikken, nieuwsbericht DWW, februari 2010
• Jong geleerd is oud gedaan : opfok van leghennen voor alternatieve systemen, Louis Bolk Instituut, 2002
• Kippen houden zonder verenpikken, Louis Bolk Instituut, 2002

Besmetting met endoparasieten geeft onder andere maagdarm- en verteringsstoornissen. Secundaire (bacteriële) infecties, zoals E-coli, dragen hier mede aan bij. Doorgaans hebben worminfecties geen acuut verloop, maar geven ze meer chronische verschijnselen. Door een slechtere opname van voedingsstoffen kan de productie verminderen. Bij lichte besmettingen is meestal weinig aan de kippen te merken. Echter, in extremere gevallen vermageren de dieren aanzienlijk. Kooisystemen hebben als voordeel dat de hennen minder met mest in aanraking komen. Hierdoor is de kans op wormbesmettingen en coccidiose kleiner.

• Verlagen van uitval bij leghennen, Wageningen UR Livestock Research, Louis Bolk Instituut, 2012
• Biologische leghennen: gezond, gezonder, gezondst: de relatie tussen bedrijfsfactoren en diergezondheid, Louis Bolk Instituut, 2009
• Gezondheid van biologische leghennen, ASG en LBI, 2008
• Ziekten bij pluimvee, Gezondheidsdienst voor Dieren(GD)

Vogelmijt veroorzaakt ongerief zoals jeuk, bloedarmoede, en verstoorde rust. Bij ernstige besmettingen is de uitval verhoogd.Structurele oplossingen zijn nog niet direct voorhanden. Diverse bestrijdingsconcepten, waaronder het inzetten van natuurlijke vijanden, zijn onderwerp van onderzoek.

• Bloedluis, video YouTube, 2011
• Foute familie, De pluimveehouderij, 2009
• Slapeloze nachten van de bloedluis: netwerk 'Scharrelnetwerk Veluwe', V-focus, 2007
• Slapeloze nachten: ernstige besmetting van bloedluis bij kippen, Scharrelnetwerk Veluwe, 2006
• Bloedluizen (vogelmijten) op papier en in de praktijk, Animal Sciences Group, 2005

Leghennen kunnen botbreuken oplopen door botsingen met onderdelen van het huisvestingssysteem. Daarnaast dragen slecht ontworpen zitstokken bij aan vervormingen van het borstbeen. Ook lopen hennen risico's bij het vangen voor slachten en opkratten. Oplossingsrichtingen zijn genetische selectie op sterkere botten, aanpassen voerstrategie (betere opname calcium), aandacht voor de kwetsbaarheid van pluimvee bij het vangen en hanteren, angst verminderen om schrikreacties te beperken, en beter inrichten van het systeem om botsingen met onderdelen van het systeem te verminderen.

• Vrijheid niet altijd blijheid voor leghen, nieuwsbericht DWW, december 2014
• Botbreuken groot welzijnsprobleem bij leghennen, nieuwsbericht DWW, februari 2011
• Opinion on Osteoporosis and Bone Fractures in Laying Hens, FAWC, 2010

De kwaliteit van de omgang met pluimvee heeft gevolgen voor de mate van angst die kippen voor mensen ontwikkelen. Naar schatting is de helft van het pluimvee in meerdere of mindere mate bang voor mensen. Dit veroorzaakt stress bij de dieren, waardoor ongewenste gedragsveranderingen optreden, zoals schrikreacties. Deze kunnen weer leiden tot verwondingen en botbreuken.

• Quality Handling, training verbeteren omgang met dieren

Recente berichten