Dossier
Historische ontwikkeling veehouderij
In drie films wordt een overzicht gegeven van de historische ontwikkeling van belangrijke voedselproducerende sectoren: varkenshouderij, pluimveehouderij en aquacultuur. Deze films zijn een inleiding op het ontstaan van de betreffende sector en hoe de aandacht voor dierenwelzijn hier invloed op heeft (gehad).
Inleiding
De geschiedenis van het varken gaat terug naar de eerste boeren die wilde zwijnen gingen houden. Ongeveer 6.000 jaar vóór Christus zouden in Iran en Irak de eerste varkens uit zwijnen zijn gedomesticeerd. De hedendaagse kip is ontstaan uit vier wilde rassen. Het Bankivahoen uit Zuid-Oost Azie is hiervan de belangrijkste. Ongeveer 3.000 jaar vóór Christus werden in India al Bankivahoenders als huishoenders gehouden. De geschiedenis van de aquacultuur gaat terug tot ongeveer de vijfde eeuw voor Christus. Fan Lee, viskweker en koninklijk adviseur tekende in 475 voor Christus de richtlijnen voor het kweken van karper op in “The Chinese Fish Culture Classic”.
De drie films in dit dossier zijn gemaakt in het kader van het WURKS/Dierenwelzijnsweb-project 'Dierenwelzijn in beeld'.
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Het varken is altijd een vaste bewoner van boerenbedrijven geweest. Varkens waren natuurlijk leveranciers van spek en vlees, maar ze ploegden ook de akkers om, zorgden voor bemesting en ze verwerkten ook afval van de boerderij. Na de Tweede Wereldoorlog werd de varkenshouderij enorm geïndustrialiseerd: schaalvergroting, mechanisatie, en specialisatie werden gestimuleerd.
Meer
Men keek in de jaren vijftig tot zeventig van de vorige eeuw met een zakelijke blik naar het dier; de economische voordelen waren het belangrijkst. Vanaf halverwege de jaren zestig nam de aandacht voor dierenwelzijn toe, en dit heeft geleid tot een aantal verboden en verplichtingen. Voorbeelden zijn een verbod op de volledige roostervloeren en het aanbinden van de zeugen, en verplichte groepshuisvesting voor drachtige zeugen. Nu is er veel aandacht voor een duurzame productie van varkensvlees.
- Varkenshouderij in Nederland op een keerpunt, nieuwsbericht DWW, oktober 2015
- Risicobeoordeling roodvleesketen: rund, varken, paard, schaap en geit, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), 2015
- Recept voor duurzaam varkensvlees - visie van de samenwerkende varkensvleesketen, Visiedocument, LTO/NVV/COV, 2013
- Ongerief bij rundvee, varkens, pluimvee, nertsen en paarden: eerste herhaling, rapport Wageningen UR Livestock Research, 2011
- De zoektocht naar de oorsprong van varkensdiversiteit, artikel Zeldzaam huisdier, 2010
- Wat wil het varken? Diergericht Ontwerpen voor varkens, Wageningen UR, 2009
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Vanaf 1.500 vóór Christus verspreidde het hoen zich door heel Zuid-Oost Azië, China en Japan. In Noordwest Europa is de kip vermoedelijk rond 200 voor Christus geïntroduceerd door de Grieken en Romeinen. In de jaren ’50 van de vorige eeuw werd in Nederland op grote schaal geïnvesteerd in innovaties en verschenen de grote broedmachines en de eerste volautomatische legbatterijen. Ook kwamen begin jaren ’50 verschillende ‘merken’ hybride kippen - kruisingen van zuivere lijnen of rassen - op de markt. Hieruit ontstonden de hoogproductieve leghennen en vleeskuikens.
Meer
Halverwege de jaren ’60 dringt in de maatschappij het besef door dat er weinig oog is voor het welzijn van kippen. Decennia later heeft dit geleid tot een aantal veranderingen en verboden. Vanaf 2012 is het in heel Europa verboden om leghennen in legbatterijen te houden, en het aantal vleeskuikens per vierkante meter is in Europa aan banden gelegd. Een ander voorbeeld is de aankomende plicht om leghennen, en vermeerderingsdieren voor de vleessector, met hele snavels te houden. De pluimveesector is de uitdaging aangegaan om vlees en eieren duurzamer te produceren.
- Windstreek, innovatief houderijconcept voor vleeskuikens
- Rondeel, innovatief houderijconcept voor leghennen
- Praktijkmonitoring bij leghennen en vleeskuikenouderdieren, nieuwsbericht DWW, augustus 2015
- PPE Statistisch Jaarrapport pluimveevlees en eieren 2012, Productschap, Pluimvee en Eieren, 2013
- De oudste broedmachines werken nog, Aviculture-Europe, 2012
- Ongerief bij rundvee, varkens, pluimvee, nertsen en paarden: eerste herhaling, rapport Wageningen UR Livestock Research, 2011
- Duurzame kip krijgt vleugels, Pluimvee met smaak, Wageningen UR Livestock Research, 2011
- Ontwikkelingen varkens- en pluimveestapel tot 2015, LEI Wageningen UR, 2008
- Houden van hennen: op naar gelukkige kippen, trotse boeren en tevreden burgers, Wageningen UR, 2004
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Tot enkele tientallen jaren geleden vond aquacultuur bijna uitsluitend plaats in vijvers met een relatief lage visdichtheid. Aquacultuur is nu wereldwijd de snelst groeiende voedselproducerende sector, en wordt zowel op land, in vijver- en recirculatiesystemen, als in binnenwateren en op zee bedreven. In Nederland worden vooral soorten als meerval en paling met succes gekweekt. Maar ook soorten als tarbot, zeebaars, snoekbaars, en steur. Met kingfish en tong wordt ervaring opgedaan.
Meer
Er is ook steeds meer aandacht voor het welzijn van vissen. Dat vissen wel pijn voelen, last kunnen hebben van stress en kunnen lijden, is inmiddels vastgesteld. Sinds 2015 wordt in Nederland paling voorafgaand aan de slacht elektrisch bedwelmd. En er is sinds 2005 is een gedragscode voor viskwekers in Nederland. Voor mens en natuur is het van groot belang dat de aquacultuur op een manier kan groeien die op het gebied van dierenwelzijn en voedselveiligheid verantwoord is, en voldoet aan milieu- en sociaal-economische eisen.
- EZ in Praktijk: Werken aan de perfecte vis, Ministerie van EZ, 2015
- Nationaal Strategisch Plan Aquacultuur 2014-2020, Rijksoverheid, 2014
- Tegen de stroom in, Resource Wageningen UR, 2013
- Beter Leven kenmerk 1 ster voor kweekvis: ontwikkelen welzijnscriteria, IMARES Wageningen UR, 2013
- Operationaliseren van elektrisch bedwelmen van Europese kweekpaling, IMARES Wageningen UR, 2013
- Minder stress geeft betere kwaliteit vis, speciale uitgave Dier&Welzijn, V-focus, 2012
- Welzijn van vissen in recirculatiesystemen, speciale uitgave Dier&Welzijn, V-focus, 2009
- Gedragscode voor viskwekers in Nederland, Productschap Vis, 2005
- NeVeVi; de Nederlandse Vereniging van Viskwekers
- Maatlat Duurzame Aquacultuur, Stichting Milieukeur